Ακτινοβολία και Ιατρική Απεικόνιση

Τι είναι η Ακτινοβολία;

Η ακτινοβολία είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στην ενέργεια που µπορεί να ταξιδέψει µέσω του περιβάλλοντος. Οι ακτινογραφίες (ιατρική ακτινοβολία) είναι ένα είδος ακτινοβολίας που µπορεί να περάσει µέσα από το ανθρώπινο σώµα. Αυτό επιτρέπει τη χρήση της ακτινοβολίας για ιατρικούς σκοπούς. Άλλου είδους ακτινοβολίες που συναντάµε στην καθηµερινή µας ζωή είναι το ορατό φως, το υπεριώδες φως, τα µικροκύµατα, τα ραδιοκύµατα και η ακτινοβολία στο περιβάλλον. Αυτή η ακτινοβολία του περιβάλλοντος προέρχεται από τον ήλιο, το έδαφος, τα κτήρια, τα τρόφιµα, το νερό, τον αέρα που αναπνέουµε, ακόµα και από το σώµα µας. Η φυσική ή «περιβαλλοντική» ακτινοβολία µας περιβάλλει καθηµερινά.

Τι είναι η Ιατρική Ακτινοβολία;

Η ακτινοβολία έχει δύο πολύ διαφορετικές χρήσεις στην ιατρική.

Α. Αγωγή µέσω Ακτινοβολίας - χρησιµοποιούνται υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας για να εξολοθρευτούν καρκινογόνα κύτταρα, π.χ. του καρκίνου του µαστού ή του προστάτη.

Β. Ιατρική Απεικόνιση - περιέχει χαµηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας. Οι διαδικασίες Ιατρικής Απεικόνισης παρέχουν πολύτιµες πληροφορίες για την υγεία σας και παίζουν σηµαντικό ρόλο στη διάγνωση.

Ποιοι είναι οι τύποι ∆ιαδικασιών Ιατρικής Απεικόνισης;

• Ακτινογραφίες

Οι ακτινογραφίες είναι η πιο κοινή διαδικασία ιατρικής απεικόνισης. Χρησιµοποιούνται για να δούµε, για παράδειγµα, σπασµένα κόκκαλα, το στήθος ή τα δόντια. Οι διαδικασίες αυτές χρησιµοποιούν πολύ µικρές ποσότητες ακτινοβολίας.

• CT (Αξονική Τοµογραφία)

Η Αξονική Τοµογραφία είναι µια πολύπλοκη διαδικασία που χρησιµοποιεί ακτινοβολία για την απεικόνιση του εσωτερικού του σώµατός σας. Οι αξονικές τοµογραφίες χρησιµοποιούν υψηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας από τις ακτινογραφίες.

• Ακτινοσκόπηση και Αγγειογραφία

Πρόκειται για µια σειρά ακτινογραφιών που απεικονίζουν το εσωτερικό του σώµατός σας σε «πραγµατικό χρόνο». Το ποσό της ακτινοβολίας στις διαδικασίες αυτές είναι συχνά το ίδιο µε της Αξονικής Τοµογραφίας.

• Μαγνητική Τοµογραφία (MRI)

Η Μαγνητική Τοµογραφία δεν χρησιµοποιεί ιατρικές ακτινοβολίες. Η Μαγνητική Τοµογραφία είναι συχνά προτιµότερη για παιδιά και έγκυες γυναίκες (13 ως 40 εβδοµάδες µόνο). Η Μαγνητική Τοµογραφία δεν είναι κατάλληλη για όλες τις καταστάσεις.

•  Υπερηχογράφηµα

Το Υπερηχογράφηµα δεν χρησιµοποιεί ιατρικές ακτινοβολίες. Το Υπερηχογράφηµα είναι συχνά προτιµότερο για παιδιά και έγκυες γυναίκες. Το Υπερηχογράφηµα δεν είναι κατάλληλο για όλες τις καταστάσεις.

• Πυρηνική Ιατρική

Η Πυρηνική Ιατρική χρησιµοποιεί ένα ραδιενεργό υλικό (γίνεται µε ένεση, κατάποση ή εισπνοή) για τις διαδικασίες. Η ποσότητα ραδιενεργού υλικού στο σώµα σας πέφτει γρήγορα σε διάστηµα µερικών ηµερών. Το συνολικό ποσό της ακτινοβολίας είναι παρόµοιο µε αυτό της ακτινοσκόπησης ή των διαδικασιών Αξονικής Τοµογραφίας.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της Ιατρικής Ακτινοβολίας;

Οι ποσότητες ακτινοβολίας που χρησιµοποιούνται για τις διαδικασίες ιατρικής απεικόνισης είναι χαµηλές. Οι διαδικασίες που χρησιµοποιούν περισσότερη ακτινοβολία χρησιµοποιούνται τις περισσότερες φορές στη διάγνωση σοβαρότερων ασθενειών. Όταν ο γιατρός συστήνει µια διαδικασία ιατρικής απεικόνισης πιστεύει ότι τα οφέλη για εσάς από αυτή τη διαδικασία υπερβαίνουν τους κινδύνους που ενέχονται.

Οι κίνδυνοι της ιατρικής ακτινοβολίας είναι:

• Αυξηµένος κίνδυνος καρκίνου για όλη τη ζωή λόγω της ιατρικής ακτινοβολίας

• Μπορεί να συµβούν εγκαύµατα ή φθορά του δέρµατος από τις σύνθετες διαδικασίες αγγειογραφίας, αλλά αυτά είναι πολύ σπάνια.

Αν έχετε περισσότερες από µία διαδικασία ιατρικής απεικόνισης οι κίνδυνοι από την ακτινοβολία κάθε διαδικασίας αθροίζονται.

Αν κάνατε µια διαδικασία ιατρικής απεικόνισης και αργότερα ανακαλύψατε ότι ήσασταν έγκυος, οι κίνδυνοι για το έµβρυο είναι πολύ χαµηλοί, αλλά θα πρέπει να συζητήσετε την κατάστασή σας µε το γιατρό σας.

Η διάσταση των κινδύνων της Ιατρικής Ακτινοβολίας

Σχεδόν όλα όσα κάνουµε στην καθηµερινή µας ζωή περιέχουν κάποιο επίπεδο κινδύνου. Έχουµε την τάση να θεωρούµε τις δραστηριότητες ως «ασφαλείς», όταν ο κίνδυνος να συµβεί κάτι κακό είναι πολύ χαµηλός. Όσο χαµηλότερο είναι το επίπεδο του κινδύνου, τόσο «ασφαλέστερη» γίνεται η δραστηριότητα. Για παράδειγµα, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ως ασφαλή και συνήθη δραστηριότητα όπως την οδήγηση ενός αυτοκινήτου, ακόµη και αν υπάρχει κάποιος κίνδυνος σοβαρού ατυχήµατος.

Ο παρακάτω πίνακας δίνει τη διάσταση του κινδύνου της ακτινοβολίας από διαδικασίες ιατρικής απεικόνισης. Στον πίνακα η ιατρική ακτινοβολία συγκρίνεται µε την περιβαλλοντική ακτινοβολία και την ακτινοβολία που λαµβάνεται από την πτήση µε αεροπλάνο. Αυτοί οι τύποι ακτινοβολίας επηρεάζουν το σώµα µας µε παρόµοιο τρόπο όπως οι ιατρικές ακτινοβολίες.

Ο πίνακας δείχνει επίσης τη µικρή αύξηση του κινδύνου καρκίνου από το να έχει κάποιος µια διαδικασία ιατρικής ακτινοβολίας.

Στην Αυστραλία υπάρχει ο κίνδυνος ότι περίπου 3 στα 10 άτοµα θα πεθάνουν από καρκίνο, ακόµη και αν δεν είχαν ποτέ δεχτεί ιατρικές ακτινοβολίες.

Ακτινοβολία και Εγκυµοσύνη

Ένα έµβρυο είναι πιο ευαίσθητο στις ιατρικές ακτινοβολίες. Ωστόσο η ανωµαλία κατά τη γέννηση και ο κίνδυνος καρκίνου από την ιατρική ακτινοβολία είναι πολύ χαµηλά. Είναι πολύ σηµαντικό να αναφέρετε στο προσωπικό ιατρικής απεικόνισης αν είστε ή αν νοµίζετε ότι µπορεί να είστε έγκυος.

Οι µη επείγουσες διαδικασίες ιατρικών απεικονίσεων πρέπει να καθυστερούνται µέχρι µετά τον τοκετό. Ωστόσο, µπορεί να υπάρχουν καλοί λόγοι χρήσης ιατρικών ακτινοβολιών για να καταστεί δυνατή η καλύτερη φροντίδα για τη µητέρα, η οποία µε τη σειρά της ωφελεί το έµβρυο. Αν είναι απαραίτητη η διαδικασία αυτή, ο κίνδυνος για τη µητέρα από το να µην κάνει τη διαδικασία µπορεί να είναι µεγαλύτερος από τον κίνδυνο της πιθανής βλάβης στο έµβρυο. Το προσωπικό ιατρικής απεικόνισης λαµβάνει ιδιαίτερη µέριµνα για την προστασία του εµβρύου.

Για παράδειγµα, κατά τη διάρκεια ακτινογραφιών θώρακα ή ακτινογραφιών σπασµένων οστών, µπορεί να χρησιµοποιηθεί µια ρόµπα από µόλυβδο που καλύπτει την κοιλιά της γυναίκας για την ελαχιστοποίηση της ιατρικής ακτινοβολίας.

Η Ακτινοβολία και τα Παιδιά

Τα παιδιά είναι επίσης πιο ευαίσθητα στις ιατρικές ακτινοβολίες, επειδή τα σώµατά τους αναπτύσσονται και παράγουν νέα κύτταρα. Τα δεδοµένα αυτά εµπεριέχουν µεγαλύτερη πιθανότητα η ακτινοβολία να επηρεάσει την ανάπτυξη των κυττάρων. Τα παιδιά έχουν επίσης περισσότερο χρόνο για να επιδράσει στην υγεία τους οποιαδήποτε βλάβη από την ακτινοβολία, αν υπάρχει.

Η ιατρική ακτινοβολία χρησιµοποιείται στα παιδιά µόνο όταν δεν υπάρχει καλύτερη επιλογή για να βοηθηθεί η διάγνωση.

Ο αυξηµένος κίνδυνος καρκίνου για όλη τη ζωή σε παιδιά από την ιατρική ακτινοβολία είναι πολύ χαµηλός. Το όφελος από τη διαδικασία θα πρέπει να υπερβαίνει τον κίνδυνο. Το προσωπικό Ιατρικής Απεικόνισης θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κρατήσει το ποσό της ακτινοβολίας όσο το δυνατόν χαµηλότερο.

Σηµαντικά σηµεία που πρέπει να θυµάστε

• Το προσωπικό της ιατρικής απεικόνισης καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κρατήσει σε κάθε διαδικασία την ιατρική ακτινοβολία όσο το δυνατόν χαµηλότερη.

• Οι κίνδυνοι καρκίνου από την ιατρική ακτινοβολία είναι πολύ µικροί σε σύγκριση µε τον κίνδυνο του καρκίνου από άλλα αίτια.

• Ενηµερώστε το γιατρό σας αν είχατε πρόσφατα οποιεσδήποτε διαδικασίες ιατρικές απεικόνισης. Αυτό µπορεί να αποφύγει την επανάληψη των διαδικασιών.

• Οι µακροπρόθεσµοι κίνδυνοι από την ιατρική ακτινοβολία είναι χαµηλότεροι για το ηλικιωµένο άτοµο και υψηλότεροι για το παιδί / νεαρό άτοµο ή έµβρυο. Λαµβάνεται πρόσθετη φροντίδα µε τους νεαρούς ή τις έγκυες ασθενείς.

• Αν η διαδικασία ιατρικής απεικόνισης είναι απαραίτητη, τότε ο κίνδυνος για την υγεία σας από το να µην κάνετε τη διαδικασία µπορεί να είναι µεγαλύτερος από ότι από την ακτινοβολία. Αν ανησυχείτε για τους πιθανούς κινδύνους από τη διαδικασία, θα πρέπει να συζητήσετε το θέµα µε το γιατρό σας.

ΠΗΓΉ : Φυλλάδιο Πληροφοριών Ασθενών Ακτινοβολία και Ιατρική Απεικόνιση